Con Đường Yoga
Yoga có nguồn gốc từ Ấn Độ với lịch sử trên 5,000 năm. Là một trong sáu trường phái triết lý nổi tiếng của Ấn Độ, yoga tồn lại lâu đời và quan hệ mật thiết với hệ thống Bà La Môn giáo. Tri thức về yoga được truyền thụ trong hầu hết các kinh văn cổ Ấn Độ ở nhiều chương mục khác nhau. Phật giáo có nguồn gốc từ Bà La Môn giáo, và về sau này cũng có nhiều pháp môn tu tập của Phật giáo dựa trên cơ sở và nền tảng của triết lý yoga.
Yoga Là Gì?
Có rất nhiều định nghĩa về yoga. Ở mỗi một góc nhìn khác nhau, chúng ta sẽ có những định nghĩa khác nhau. Với từng cá nhân cụ thể, yoga là những gì mà bản thân người luyện tập tự cảm nhận và thấu hiểu thông qua chính con đường thực tập đúng đắn của riêng mình. Để diễn đạt bằng ngôn từ dễ hiểu và phổ quát nhất thì yoga chính là phép luyện thân, luyện tâm, và luyện trí. Qua đó, giúp cho người luyện tập đạt đến trạng thái hợp nhất giữa linh hồn và vũ trụ, giữa tiểu vũ trụ là bản thân mình với đại vũ trụ là thế giới xung quanh.
Những người luyện tập yoga được gọi là hành giả hay yogi. Người nam luyện tập yoga gọi là yogin. Người nữ luyện tập yoga gọi là yogini. Thầy dạy yoga gọi là du-già sư (guru).
Pháp Môn Yoga
Yoga và người tập luyện yoga với cuộc sống đời thường không hề có sự tách biệt nào ở đây. Chỉ có một điều khác biệt là người tập luyện yoga sống tích cực và có tính kỷ luật hơn. Người yogi cứ kiên nhẫn, từng bước đi tới trên con đường tự hoàn thiện và giải thoát mà không tự mình áp lực lên chính mình hay cạnh tranh với bất kỳ ai. Và yoga là phương pháp, là pháp môn mà nhà yogi đã chọn để đi trên con đường của mình.
Yoga là một môn tu tập không lệ thuộc vào bất kỳ tôn giáo nào, cũng như không tôn thờ bất kỳ một đối tượng nào. Vì vậy, yoga rất thích hợp với những ai không muốn dính dáng vào tôn giáo. Yoga có rất nhiều pháp môn như: Mantra, Bhakti, Jnana, Raja, Samadhi… Mỗi một pháp môn đặt trọng tâm về một mặt nào đó sao cho thích hợp với từng yogi. Và trên thực tế, một pháp môn bất kỳ nào cũng đều chứa đựng các pháp môn khác. Trong đó, Hatha là nền tảng của tất cả các pháp môn yoga. Hatha có nghĩa là mặt trời (hat) và mặt trăng (ha), là cân bằng giữa căng và giãn, giữa vận động và nghỉ ngơi.
Tám Bước Căn Bản Yoga
Dù là tu tập theo pháp môn nào của yoga, các bước căn bản mà một yogi cần phải tuân theo là:
- Giới (yama): Là những nguyên tắc đạo đức cơ bản mà một yogi cần phải tuân theo để tịnh hóa thân tâm.
- Luật (niyama): Là những quy ước, quy định mà một yogi cần phải thi hành để phát triển đạo đức sâu dày và hoàn thiện bản thân mình theo chiều hướng tốt đẹp hơn.
- Điều thân (asana): Tập luyện các tư thế yoga để có thể làm chủ cơ thể, phục hồi các lệch lạc về thể chất, tinh thần và tình cảm. Asana là một tư thế được giữ cố định một cách thoải mái. Đây là phần nổi tiếng nhất của yoga, và cũng là phần dễ bị hiểu sai nhất. Asana không phải là các bài tập thông thường như thể dục. Asana là những bài tập đặc biệt tác động mạnh mẽ lên các tuyến nội tiết, các khớp, cơ bắp, dây chằng, các gốc rễ và trung tâm thần kinh.
- Điều khí (pranayama): Điều hòa hơi thở giúp tâm trí trở nên yên tĩnh, cân bằng và làm mạnh dòng chảy của sinh khí và năng lượng trong cơ thể.
- Điều tâm (pratyahara): Chế cảm, kiểm soát và làm chủ các giác quan. Rút tâm trí khỏi sự ràng buộc với ngoại cảnh và dần dần tiến về trạng thái không của định.
- Tập trung (dharana): Chuyên chú vào một vấn đề, không để bị chi phối bởi bất kỳ việc gì khác trong khoảng thời gian 2-3 phút.
- Thiền (dhyana): Kéo dài sự tập trung (gấp 12 lần) cộng thêm sự suy nghiệm đối tượng. Có hai loại thiền: thiền có đề mục và thiền không đề mục. Thiền là đỉnh cao của yoga.
- Định (samadhi): Trạng thái này đạt được khi thiền đạt đến sự chín mùi.
Con Đường Yoga
Dù được phân chia thành nhiều pháp môn khác nhau, yoga cũng chỉ phát triển theo 4 con đường chính: Karma, Jnana, Bhakti và Raja. Mỗi người với mỗi tính cách, đặc điểm khác nhau sẽ chọn con đường thích hợp khác nhau. Nhưng con đường hoàn hảo, không bị lệch lạc, mất thăng bằng là con đường phát triển đồng đều, tôn trọng tính tổng hợp của cả bốn con đường tu luyện yoga. Giải pháp tối ưu cho hành giả là chọn lấy một con đường tu hành và đồng thời có kết hợp kỹ thuật của những con đường khác.
- Karma yoga (con đường tích cực):Là con đường thích hợp với những người sống tích cực, còn vướng bận nhiều với thế sự nhưng mong muốn được dâng hiến và phụng sự cho những mục đích cao cả.
- Jnana yoga (con đường minh triết):Là con đường phù hợp với những ai có trí óc sắc sảo. Hành giả tu tập theo con đường này phát triển và dùng trí tuệ, triết lý để hướng tới sự phát triển tâm linh.
- Bhakti yoga (con đường phụng sự):Là con đường hợp nhất với đấng tối cao, với các bậc thầy vĩ đại thông qua việc tụng kinh, cầu nguyện, trì tụng mật chú. Thông qua đó, những tình cảm hỷ nộ ái ố được chuyển hóa thành những cảm xúc yêu thương trong sáng và thánh thiện, hướng tới sự thành tâm, dâng hiến và giải thoát.
- Raja yoga (con đường khoa học):Là con đường tập luyện khoa học, giúp hành giả tập trung, kiểm soát trí não bằng việc tu dưỡng đạo đức, phát triển thể chất, điều hòa hơi thở, và dứt bỏ cảm xúc nhằm giải phóng những năng lực tiềm ẩn. Ở con đường này, hành giả trải qua 8 bậc tu luyện như đã nêu ở phần trên.
Lời Kết
Với yoga, mọi thứ đều phải nên đi theo quy luật của tự nhiên. Quy luật đó chính là sự bao dung, rộng mở, linh hoạt, thoáng đạt, hợp nhất, tích cực, và dấn thân. Mọi sự quá sức, căng thẳng, hay gượng ép đều không thể đạt được kết quả. Tu luyện theo pháp môn yoga cũng nên đi theo quy luật tự nhiên này. Mọi sự thiên lệch, bảo thủ, cố chấp, hay định kiến về một chi phái, một con đường tu tập riêng biệt nào đều cũng sẽ không giúp ích cho hành giả phát triển hoàn hảo để hợp nhất linh hồn với vũ trụ. Tính tổng hợp của Yoga được thể hiện rõ nét ở chỗ bên cạnh việc điều thân, điều khí, và hành thiền mỗi ngày để làm chủ thân và tâm (raja yoga, con đường khoa học), hành giả còn phải có những khoảng thời gian phụng sự, cầu nguyện, hợp nhất với đấng tối cao, với bậc thầy vĩ đại của mình (bhakti yoga, con đường phụng sự), phục vụ, chăm lo, quan tâm đến đời sống của những người xung quanh, của cộng đồng (karma yoga, con đường tích cực) cũng như phát triển trí tuệ và tâm linh, phá bỏ bức màn của ảo giác thông qua việc không ngừng học hỏi (jnana yoga, con đường minh triết). Sự hợp nhất của cả bốn con đường này sẽ là con đường hoàn hảo và là con đường ngắn nhất giúp hành giả đạt đến phúc lạc và bình an.